راحله صفار

دکتر بهرام خیری

چکیده

امروزه این نظریه که در اقتصاد جدید،کشورهای مختلف جهان با شرکتهای خود شناخته می شوند و اهمیت شرکتها به مراتب بیشتر از اهمیت دولتهای آنها در عرصه های تجاری است، به طور ملموسی خودنمایی می کند. (تمپورال[۱]، ۱۳۸۲) به همین دلیل در اینجا نام تجاری بصورت شناسه عمل می کند که باید در جهت شناساندن آن به گونه ای متمایز و قابل رقابت با سایرین اهتمام شود. نام تجاری یا برند ترکیبی از نام، سمبل، نشانه، طرح، شعار، علامت یا ترکیبی از آنهاست که موجب شناسایی محصول، تمایز آن از سایر محصولات و انتقال یک مفهوم یا احساس به مخاطب می شود. (کاتلر، آمسترانگ، ۱۳۸۵، صفحه ۳۵۲) نام تجاری باید در هماهنگی کامل با تمام فعالیتهای بازاریابی شما باشد، ارتباط مستقیم با بازار داشته، دارای ثبات رفتار بوده و نسبت به مشتریان وفادار باشد. نام تجاری دارایی نامشهود شرکت است که باعث افزوده شدن ارزش نهایی محصول می شود، برای سهامداران ایجاد ارزش کرده، باعث افزایش درآمد شرکت می شود. از این رو در این مقاله به عواملی که باعث افزایش ارزش نام تجاری چه در سطح ناحیه و چه در سطح جهانی می شود می پردازیم.

مقدمه

یک نام تجاری زاییده ارزشهای ملموس و ناملموس یک محصول می باشد. محصولاتی که تنها به جنبه تأمین نیاز توجه داشته باشند در میان سایر محصولات هم گروه خود نادیده گرفته می شوند. این در حالی است که هر گونه مزیت واقعی می تواند مصرف کننده را به سوی خود جذب کند، زیرا نام های تجاری در واقع ارزشهایی هستند که با مصرف کنندگان و گروه های هدف ارتباط آگاهانه برقرار می سازند. فرآورده بی نام را مشتری به چشم یک کالا می نگرد و در آنجا تنها قیمت مطرح است، پس برنده کسی است که پائین ترین قیمت را دارد. (کاتلر، ۱۳۸۵، صفحه ۱۳۱) شرکتهای بزرگ و موفق همیشه در پی راه هایی بوده اند که بتوانند عواملی که در افزایش ارزش نام تجاری مؤثرند را افزایش و عوامل کاهنده ارزش را کاهش دهند، اما تاکنون راه دقیق و مشخصی را نیافته اند که بتواند آنها را به این مسیر هدایت کند. اغلب مدیران بیش از آنکه به نام تجـاری خود توجه داشـته باشـند به فعالیتهای ترفیعی و تبلیـغی خود در پی گسترش بازار هـدف توجه نشان می دهند. آنها نمی توانند مفاهیم بازاریابی را در راه ارتقای ارزش نام تجاری که یکی از دارائیهای نامشهود است بکارگیرند. مطالعه و بررسی بیشتر در مورد نام تجاری و حوزه فعالیت شرکتها آنها را قادر می سازد تا با برنامه ریزی صحیح، هماهنگی و بکارگیری درست منابع باعث بالا بردن ارزش این دارائی نامشهود خود شوند.

نام تجاری

در ساده ترین تعریف، نام تجاری را می توان سمبل و نمادی از کالا دانست که قادر است از طریق آرم، ترکیب رنگ، صدا، مظاهر و حتی شیوه های نوشتاری، پیام مورد نظر را به مخاطب منتقل ساخته و در اولین نگاه کالای مورد نظر را به ذهن وی آورد.

امروزه مفهوم نام تجاری را دیگر نمی توان در کالاهـا و خدمات محدود دانست. ستارگـان سینما، سیاستمداران و مدیران شرکتها در یافته اند که پیروزی در آن است که خودشان را در قالب نامهای تجاری به دنیا معرفی کنند.

از عوامل مهم تغییرات جهانی که باعث شدند امروزه نام های تجاری اهمیت پیدا کنند به موارد زیر می توان اشاره کرد:

۱٫    فروپاشی مرزهای بازار

۲٫    جهانی کردن و گسترش علایم تجاری جهانی

۳٫    افزایش بخشهای بازار

۴٫    ایجاد تنوع و چرخه های حیات کوتاه تر

۵٫    جذب بیشتر مشتری

۶٫    تجارت دیجیتالی

۷٫    عدم ثبات اقتصادی و ناپایداری بازار

وقتی شرکتی درک کرده که مأموریت نام تجاری آن، چه می باشد، این ادراک باعث می شود که کل فعالیت های شرکت مسیر و جهت حرکت خود را بیابد. این مأموریت مجموعه ای از اصول و ضوابـط مورد نیاز را برای کل فعـالیت های شرکت تدوین می کند.

مدیریت نام تجاری

موفقیت یک نام تجاری به درک مدیران از دارائیهای آن نام تجاری وابسته می باشد. از جمله مهمترین دارائـیهای نام تجاری می توان به موارد زیر اشاره کرد:

P                      ارزشی که مشتری برای نام تجاری قائل می شود.

P                      سرمایه گذاری مدیریت نام تجاری به گونه ای که با حفاظت از ویژگی های نام تجاری هم ارزش آن را حفظ کند و هم وفاداری مشتریان را از دست ندهد.

برای اینکه بتوانیم نام تجاری را مدیریت کنیم باید یک بیانیه یا گزاره مأمورت بیان کرده، سپس اهداف را براساس آن تعریف کنیم. در نهایت از روی آن استراتژی هایی را تدوین کرده و با استفاده از بازخورد کنترل کنیم که تا چه حد به اهداف خود دست یافته ایم.

» بیانیه مأموریت

شرکت با تعیین ارزشهای هسته ای نام تجاری، مبنایی را برای تمام اقدامات و فعالیت های مدیران مشخص می کند. که باید افقی بلند مدت را در نظر داشته باشد.

هدف: بعد از آن لازم است برای نام تجاری هدف یا اهدافی تعیین شود که هم در راستای بیانیه ارزشهای هسته ای آن است و هم مبنایی اجرایی تر نسبت به بیانیه خواهد داشت. در واقع با این اهداف مدیر می تواند تعبیر شخصی خود را با دیدگاه عمومی مقایسه کند و ابزاری برای کنترل داشته باشد.

تحلیل عوامل داخلی: از جمله مهمترین عوامل درونی که بر نام تجاری تأثیر می گذارد نگرش و دیدگاه اعضای تیمی است که بر روی نام تجاری کار می کنند. بیانیه ارزشها و اهداف نام تجاری باید سرلوحه تمامی اعضای گروه قرار گیرد.

تحلیل عوامل خارجی: باید با تحقیقات بازار گسترده، ارزشهای مشتریان و نیازهای آنان را به صورتی دقیق شناسایی و تجزیه تحلیل کرد تا هم از ارزشهای بازار هدف آگاهی یابیم و هم اطمینان یابیم که استراتژیهای گذشته توانسته اند به خوبی ارزشهای نام تجاری را به مصرف کنندگان انتقال دهند.

تدوین، ارزیابی و انتخاب استراتژی: در اینجا مدیریت با ترکیب توانایی ها، شایستگی ها و مهارت های اعضای تیم و عوامل خارجی اثرگذار بر آن به تدوین استراتژیها خواهد پرداخت. (کریمی، احمدی، خورشیدی، ۱۳۸۵)