دهه گوشی های هوشمند

دهه پیش رو، دهه غلبه IP است و در هسته آن شش‌گانه‌ای برشمرده می‌شود: تلفن ثابت، تلفن موبایل، تلویزیون، اینترنت، عملیات مالی و حسگرها که همه مبتنی بر IP توسعه می‌یابند و تحولات فناورانه گسترده‌ای را رقم خواهند زد.

اما این میان تلفن موبایل با بیش از چهار میلیارد کاربر در دنیا نقش ویژه‌ای دارد و توسعه آن در دنیای IP به بر آمدن گوشی‌های هوشمند انجامیده است.

گوشی هوشمند چیست؟ واقعا تعریف دقیقی برای آن وجود ندارد، بعضی می‌گویند شبیه کامپیوتر است، بعضی دیگر قابلیت‌هایی نظیر اتصال به اینترنت، پست الکترونیکی و صفحه‌کلید کامل را ویژگی گوشی هوشمند می‌شناسند و بالاخره عده‌ای دیگر معتقدند گوشی هوشمند، گوشی تلفن همراهی است که یک سیستم‌عامل کامل به همراه قابلیت‌های پیشرفته، استاندارد و بستر نرم‌افزاری مناسب را دارا باشد.

سیستم‌عامل موبایل همانند سیستم‌عامل کامپیوتر، کنترل دستگاه موبایل را عهده‌دار است ولی کوچک‌تر و ساده‌تر و فشرده‌تر است. تمرکز بیشتر بر روی ارتباط بی‌سیم دارد و ورودی‌های آن متنوع‌تر است و به طور کلی قالب‌های چندرسانه‌ای را کامل‌تر پشتیبانی می‌کند.

بین سیستم‌های عامل موبایل سیمبین در حال حاضر بیشترین سهم را در بازار جهانی دارد. ابتدا توسط شرکت Psion و به نام EPOC عرضه شد ولی در سال 2008 بنیاد غیرانتفاعی سیمبین تاسیس شد که نوکیا بیشترین سهام آن را داراست و این بنیاد پشتیبانی سیمبین را عهده‌دار شد.


علاوه بر نوکیا اکثر شرکت‌های سازنده دیگر نیز عضو این بنیاد هستند، سیمبین هر چند هنوز هم بیشترین سهم بازار را دارد و اخیرا نیز به صورت منبع باز در اختیار نرم‌افزارسازان قرار گرفته است ولی اصولا برای کاربری گوشی‌های هوشمند طراحی نشده است. لذا در گسترش بازار موبایل‌های هوشمند چندان نقشی دارا نیست. ولی عمده‌ترین سیستم‌عامل برای گوشی‌های هوشمند اندرویدو iosقابل ذکر هستند.

جدول زیر سهم بازار سیستم‌عامل‌های موبایل از فروش گوشی‌های جدید در نیمه سال 2011 را در مقایسه با نیمه سال 2010 به نقل از موسسه گارتنر در آگوست 2011 نشان می‌دهد:

شرکت اپل با ارائه گوشی‌های آی‌فون سهم عمده‌ای در توسعه بازار گوشی‌های هوشمند داراست. IOS که سیستم‌عامل این گوشی‌هاست بر اساس سیستم‌عامل کامپیوترهای Mac و BSD طراحی شده است و قابلیت مناسبی از جمله گرافیک قوی، مرورگر قوی و سایر امکانات فناورانه مناسب را داراست ولی همان‌طور که می‌بینیم گوشی‌های هوشمند مبتنی بر سیستم‌عامل اندروید در حال گسترش و تسلط بر بازار هستند.

اندروید یک سیستم‌عامل برای گوشی‌های هوشمند است که مبتنی بر لینوکس توسعه پیدا کرده است و به صورت متن باز ارائه می‌شود.

در سال 2005 گوگل شرکت کوچک اندروید را خریداری کرد و به رونق و گسترش هر چه بیشتر این سیستم‌عامل دامن زد و موجب شد شرکت‌های متعدد سازنده گوشی به آن رغبت نشان دهند و امروز در حال توسعه و تسلط بیشتر بر بازار است. در مدل تجاری گوشی‌های هوشمند سیستم‌های کاربردی از دستگاه موبایل بازار بسیار گسترده‌تری پیدا کرده است به طوری که اپل با راه‌اندازی یک فروشگاه الکترونیکی کلیه تولیدکنندگان نرم‌افزار برای آی‌فون را به همکاری طلبیده است.

هر نرم‌افزاری که به این فروشگاه ارائه شود در صورت احراز استانداردها و ویژگی‌های مرتبط برای فروش عرضه می‌شود و به نسبت 30% برای اپل و 70% برای تولیدکننده به فروش می‌رود. این ابتکار موجب شده است سیستم‌های ارائه‌شده برای اپل از مرز 500 هزار بگذرد، مشابه این سیستم نیز برای اندروید شکل گرفته است.

اندرویدمارکت نیز نرم‌افزارنویسان را در سرتاسر دنیا فراخوانده است تا محصولات خود را در آنجا ارائه کنند. این مدل تجاری بازار رقابتی سنگینی را بین نرم‌افزارنویسان به وجود آورده است و در این میان اندروید چون به صورت متن باز ارائه شده است فرصت جذاب‌تری را پیش روی برنامه‌نویسان قرار می‌دهد.

برای ایرانیان هر چند تحریم‌ها موجب عدم ارتباط مستقیم با این فرآیند و رقابت جهانی در عرصه تولید نرم‌افزار برای گوشی‌های هوشمند شده است ولی با این وجود عده‌ای از جوانان هوشمند راه را باز کرده‌اند و با فارسی‌سازی سیستم‌عامل اندروید که حمایت شورای عالی اطلاع‌رسانی را به دنبال داشته است، مسیری برای تولید نرم‌افزارهای موبایل برای فارسی‌زبانان گشوده شده است.

راه افتادن چندین فروشگاه الکترونیکی برای عرضه محصولات اندرویدی در ایران خود بسیار نویدبخش است چون از یک سو موجب حضور جدی در این بازار بزرگ می‌شود و توجه به توسعه نرم‌افزارها به زبان فارسی را به دنبال دارد و از سوی دیگر مدل تجاری مربوطه عرصه‌ای برای کارآفرینی جوانان فراهم کرده است.

به نظر می‌رسد دهه آینده دهه غلبه موبایل‌های هوشمند بر بستر IP و رایانش ابری است و امید است در بازار بزرگ آن بر پایه توانمندی جوانان مستعد کشورمان و با تدوین راهکارهای حمایتی و زیرساختی مناسب جایگاه مناسب خود را داشته باشیم.

* عضو هیات علمی دانشکده ریاضیات - دانشگاه صنعتی شریف