اگر به دنبال یک شغل بی حاشیه، یکنواخت و ارام هستید که از صبح تا 8 شب بروید سر کار و روزهای تان بی دغدغه و راحت بگذرد و با همان مدرک و سواد قبلی بتوانید گلیم تان را 30 سال از اب بیرون بکشید، توصیه می شود یک ماژیک بردارید و دور IT یک خط قرمز بکشید!
اما اگر می خواهید به مشاغل هسته فناوری اطلاعات نزدیک شوید (یعنی از دانش، فکر و خلاقیت بیشتر استفاده کنید) باید از کارهای یکنواختی مثل کارمندی و حواشی ان بیشتر دوری کنید اصولا علم فناوری اطلاعات بر پایه خلاقیت بنا شده و نیروهای خلاق معمولا عادی رفتار نمی کنند.
گفتیم که مشاغل فناوری اطلاعات به 2 دسته تقسیم می شوند:
1.شغل های هسته فناوری اطلاعات، مانند دانشمندان و تحلیلگران و برنامه سازان
2. شغل های در ارتباط با فناوری اطلاعات، مانند مدیران پایگاه داده، تکنسین های برق و کابل کشی و مدیران شبکه .
موضوع شغل های فناوری اطلاعات نمی تواند یک بحث بی حاشیه باشد، چرا که اصل موضوع درباره حاشیه ای بودن برخی مسائل است. درباره شغل های گروه اول، در بالا ذکر شد. و در اینجا توضیحاتی درباره دسته دوم می دهیم.

مارک یوری پورات، جامعه شناس امریکایی و نظریه پرداز جامعه اطلاعاتی، کارگران IT ( یعنی مشاغل مرتبط با فناوری اطلاعات و نه مشاغل اصلی ان) را بصورت جامع تری تعریف می کند:
او می گوید: « کارگران اطلاعاتی فقط کسانی نیستند که با ماشین ها و فناوری های اطلاعاتی کار می کنند، بلکه همه افرادی هستند که در امر تولید توزیع هماهنگی و پردازش دانش فعالیت دارند.»

طبق این تعریف بسیاری از مشاغل معمول جامعه در این دسته بندی قرار می گیرند و این خود نشانه ای از فراگیری فناوری اطلاعات در جامعه است. تقریبا هیچ کاری نیست که بدون تاثیرپذیری از فناوری اطلاعات انجام شود مگر انکه با اطلاعات ارتباط خاصی نداشته باشد.

مرز میان اصل و فرع فناوری اطلاعات کجاست؟

وقتی بخواهیم درستی یک موضوع را بررسی کنیم و برای تفکیک حاشیه نیز لازم است مرزها را بشناسیم. ادوارد فریمن و ارمسترانگ اسپری بطور مشترک در سال 1980 میلادی میزان نیازمندی یک شغل به دانش فناوری اطلاعات یا به دامنه های دیگر دانش را بعنوان یک معیار جداسازی نیروی کار فناوری اطلاعات از دیگر شاغلان تعریف کردند. براساس این عقیده اگر بیش از نصف دانش مورد استفاده شخص از نوع دانش فناوری اطلاعات باشد نیروی کار IT است.
این تجزیه براساس تعریف از نوع محصول تولیدی است و نه ابزار مورد استفاده. برای نمونه یک مدیر شبکه با بیش از 60 هزار کاربر ( شبکه های بیش از 50 هزار کاربر شبکه های بزرگ نامیده می شوند – کتاب اموزشی دوره MCSE مایکروسافت) اگر نتواند از رده داده بالاتر برود و در مسائلی مانند نحوه عملکرد سیستم عامل ها و برنامه ها تنها نظارت داشته باشد یک نیروی حاشیه ای در فناوری اطلاعات به شمار می رود.
در این باره می توان به مدیران شبکه های مبنی بر فناوری نرم افزاری مایکروسافت و سخت افزارهای شبکه سیسکو و امثال ان اشاره کرد که نمی توانند هیچ دخالتی در تغییر رویه های کاری ان داشته باشند و فقط تنظیمات تعریف شده ان ها را به کار می بندند. حتی اگر برنامه نویس هم باشند، تنها براساس فناوری ارائه شده کار می کنند و در عمل کاربری ان سیستم ها را بر عهده دارند و نه چیزی بیش از ان.
اما فردی که می تواند نوع کارکرد سیستم عامل را تغییر دهد یا با استفاده از خلاقیت و دانش فنی خود، نمونه جدیدی را ایجاد کند، یک نیروی کارفناوری اطلاعات است. بیشتر کاربران شبکه های مبتنی بر سیستم عامل های متن باز، دخالت مستقیم در نوع کارکرد سیستم عامل دارند که این خود به معنای استفاده از خلاقیت در تغییر روش های کاری است بطور کلی می توان نیروهای فناوری اطلاعات را در چهار رده تقسیم بندی کرد:
دسته اول کسانی هستند که درباره محصولات و روش ها ایده می دهند و با تفکر در رایانه ها و روش های رایانه ای زمینه ساز تولید محصولات اینده می شوند. مانند تحلیل گران، معماران سیستم های اطلاعاتی و عملیاتی، پژوهشگران و طراحان محصول. این دسته را اصطلاحا « مفهوم پرداز» می خوانند.
دسته دوم کسانی هستند که شناسایی، طراحی، ساخت و ازمایش یک محصول فناوری اطلاعات را بعهده دارند و می توانند محصولات موردنظر گروه اول را ولید یا تکمیل کنند. طراحان ریزپردازنده، طراحان سیستم، مهندسان متودولوژی کار، ازمایش کنندگان و برنامه نویسان برنامه های زیرساختی در این دسته قرار می گیرند. این دسته را« توسعه دهنده» گویند.
نکته: توسعه دهندهدر بسیاری از مواقع به معنای برنامه نویس یا توسعه دهنده نرم افزار بکار می رود اما اینجا معنایی فراتر دارد و در لایه های بالاتری از نرم افزار توسعه قرار می گیرد.
دسته سوم شامل کسانی می شود که نگهداری از محصول یا جریان خدمات را بر عهده دارند. کارشناسان امور مشتریان، مشاوران سیستم، متخصصان سخت افزارها، نرم افزارها، بانک های اطلاعاتی و شبکه، عمده مشاغل این دسته هستند. این دسته را نیز «پشتیبان» گویند.
دسته چهارم در این چرخه شامل کسانی می شود که محصولات را در لایه های پایین تر و اجرایی تر توسعه داده یا اصلاح می کنند. این دسته به ماهیت اصلی کاری ندارند و فقط در مراحل و نحوه انجام کارها تغییراتی می دهند یا در نهایت یک محیط را برای افراد خصوصی سازی می کنند مانند طراحان وب سایت، مسئولان پایگاه داده، برنامه نویس، مهندس رایانه، شبکه و سخت افزار. این دسته را « اصلاح کننده» گویند.
چقدر باید ماهر بود؟
برای احراز شغلی در فناوری اطلاعات یا حفظ یک شغل باید مهارت هایی داشته باشید که همه این مهارت ها مربوط به رایانه نیست. مهارت های لازم برای فرد در کسب و کار فناوری اطلاعات در سه گروه کلی طبقه بندی می شود:
1.دانش فنی در زمینه فناوری اطلاعات
این دسته شامل تمام دانش و اطلاعاتی است که در دانشگاه به دانشجویان رشته های رایانه و فناوری اطلاعات اموزش می دهند. علاوه بر این تمام دوره های مایکروسافت، سیسکو، انواع CIW و بسیاری از مدارک بین المللی معتبر و نیمه معتبر و هو نوع دانش اموزی از نوع دیجیتال نیز شامل این دسته از علوم لازم برای کار فناوری اطلاعات می شوند.
2.اشنایی و درک علوم صنعتی و تجاری و بازرگانی
اگریک برنامه نویس درجه یک یا یک شبکه کار فوق حرفه ای باشید ولی ندانید که یک پروژه را چطور مدیریت کنید در بهترین شرایط بیکار خواهید ماند و در شرایط بدتر متضور می شوید و اعتبارتان را از دست می دهید!
برای اداره یک شغل در حوزه فناوری اطلاعات باید بتوانید هزینه های پروژه را باورد کنید و برای ان زمان بندی در نظر بگیرید. برنامه های صنعتی و روال های تولید و تصمیم را بشناسید و حتما بودجه بندی و پشتیبانی را بدانید. علم خود را هم در دانشگاه و هم در کار به روز کنید و در نهایت برای کسب تجربه همان قدر تلاش کنید که برای رفتن به دانشگاه تلاش می کنید. سعی کنید کاراموزی کنید و در هنگام اموزش به فکر پول دراوردن نباشید.
3. مهارت های ارتباطی و سازمان دهی
مهارت جامع تری که باید در کسب و کار داشته باشید شامل مهارت های ارتباطی و سازمان دهی می شود. یعنی باید گروه کاری و کار گروهی را بشناسید و بتوانید در تیم های کاری خود را جا بیندازید و از همه چیز مهمتر انکه توانایی برقراری ارتباط داشته باشید تا بتوانید در موضوعات مختلف دامنه همکاران خود را افزایش و تغییر دهید. مهارت های سازماندهی برگ برنده شما در گروه ها خواهند بود.
نکته: هر شغلی به فراخور نوع و محیط، میزان متفاوتی از این مهارت ها را می طلبد.


سعید نوری ازاد