توسعه تجارت الکترونیک در ایران؛ شاید وقتی دیگر

در دنیای مدرن امروز دیگر زمان داد و ستدهای سنتی به سر آمده است.وقتی تنها با اشاره بر روی یک کلید از طریق یک رایانه و اتصال به شبکه جهانی ارتباطات و اطلاعات می‌توان بدون اتلاف وقت کالایی را خرید و یا فروخت، دیگر روش‌های سنتی تجارت باید جای خود را با روش‌های جدید که با تکنولوژی روز متولد شده‌اند، عوض کنند.

تجارت الکترونیک (Electronic Commerce) که به  e-commerce معروف است، نوزاد نوپای توسعه فناوری اطلاعات و شبکه‌های ارتباطی در فضای مجازی و سایبر است که امروزه بسیاری از مردم، شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی سراسر جهان از آن به عنوان اصلی ترین روش برای تعامل و ارتباط تجاری خود استفاده می‌کنند.

در تجارت الکترونیک خریداران و فروشندگان با کمک اتصال به اینترنت و ابزارهایی نظیر رایانه خانگی،نوت بوک،تبلت،تلفن همراه و دیگر وسایل الکترونیکی که قابلیت پیوست به شبکه جهانی ارتباطات و اطلاعات را دارند،می‌توانند با ورود به سایت‌ها و شبکه‌های تجارت الکترونیک از طریق ثبت کلمه عبور،نام کاربری و درنهایت جابجایی پول به خرید و فروش بپردازند.

تجارت الکترونیک یا همان e-commerce با ترویج کارآفرینی اینترنتی و تاثیر مثبت بر اقتصاد، فاصله ها را برداشته است تا با کمترین هزینه در کمترین زمان ممکن، دادو ستد انجام شود. پس با توجه به قابلیت‌هایی که این نوع تجارت دارد توسعه هدفمند آن در کشور به نفع تمام افراد جامعه است. اما اکنون تجارت الکترونیک در ایران از چه جایگاهی برخوردار است؟ نهادهای مسوول نظیر وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و بانک مرکزی چه نقشی در توسعه آن دارند؟

برای آنکه جایگاه استفاده از تجارت الکترونیک در ایران مشخص شود باید سه مقوله مورد بررسی قرار گیرد. بخش نخست مربوط به بسترسازی برای تسریع در توسعه تجارت الکترونیک است.یکی از مهمترین مواردی که باید وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در این بخش به آن توجه کند تا تجارت الکترونیک رونق گیرد، معضل سرعت اینترنت در کشور است که پیشنیاز اصلی تجارت الکترونیک محسوب می‌شود. همین بس که بدانید طبق آخرین گزارش سایت Net Index ، ایران در میان 168 کشور، با 480 کیلو بایت بر ثانیه متوسط سرعت دانلود اینترنت خانگی، رتبه 167 را به خود اختصاص داده است.پس هنوز خیلی راه داریم تا مانند کره جنوبی از سرعت دانلود بیش از 31 هزار کیلو بایت بر ثانیه  برخوردار شویم. و یا سرعت کمتر از 256 کیلوبیت در ثانیه اتصال به اینترنت در کشور به سرعتی برابر با 4/14 مگابیت کره جنوبی برسد.

بانک مرکزی نیز باید زیرساخت‌های لازم برای انتقال پول و تجارت الکترونیک در ایران را به بهترین نحو فراهم سازد. زیرساخت‌هایی که چه به لحاظ نرم افزاری و چه به لحاظ سخت افزاری باید هر چه سریعتر مهیا شوند تا کاربران با مشکلات متعددی که اکنون با آن دست و پنجه نرم می‌کنند روبرو نباشند.آخرین نمونه این مشکل،معضل درخرید الکترونیکی کارت ثبت نام آزمون کارشناسی ارشد ناپیوسته سازمان سنجش و تکمیل فرم نهایی آن بود که دو عامل کندی سرعت اینترنت و اختلال در شبکه‌های بانکی و کارتهای عضو سامانه شتاب،تراکنش را با عدم موفقیت روبرو می‌کرد.
بخش دوم مربوط به کاربران است و اینکه آیا همه افراد جامعه از اینترنت به طور یکسان استفاده می‌کنند؟

طبق آخرین اطلاعات سایت Internet World Stat،تعداد کاربران اینترنت ایران ، 36 میلیون و 500 هزار نفر در سال 2011  اعلام شده است. این به آن معنی است که بیش از نیمی از جمعیت کشور آشنایی با اینترنت و فضای سایبر ندارند.پس برای توسعه تجارت الکترونیک در این بخش نیز نیاز به فرهنگ سازی و آموزش است.

بخش سوم مربوط به در دسترس بودن اینترنت برای کاربران و تامین ابزار مورد نیاز برای استفاده از اینترنت و خرید الکترونیکی است.آیا اینترنت در سراسر کشور توزیعی یکسان دارد ؟ آیا در تمام خانواده ها ابزار مورد نیاز برای اتصال به شبکه های کامپیوتری و اینترنت وجود دارد؟ در اینجا نیز پاسخ منفی است که باید با یک برنامه ریزی بلند مدت به نقطه هدف رسید.

خلاصه آنکه اگرچه بسیاری از شرکتهای تجاری در ایران، کار تجارت الکترونیک را با تمام کاستی
‌هایش آغاز کرده اند ولی با بررسی موارد مختلف مشخص می‌شود که نه تنها تجارت الکترونیک در ایران جایگاه مناسبی ندارد بلکه وضعیت اینترنت در ایران نیز به هیچ وجه رضایتبخش نیست.در نتیجه برای دستیابی به اهداف سند چشم انداز 20 ساله کشور، راهی به جز تلاش بیشتر وجود ندارد تا هرچه زودتر شعارها به عمل تبدیل شود.

سید عیسی عماد

عصر ایران