MPS و MRP  و CRM

نرم افزار MPS    برنامه کلان تولید، اطلاعات مربوط به سفارشات مشتریان شرکت و پیش بینی های تقاضاهای انجام شده را در هر دوره ترکیب می کند. این اطلاعات با حجم موجودی های جاری مقایسه می شود و زمان دریافت اقلام مورد نیاز نیز با توجه به زمان تاخیر دریافت اقلام از عرضه کنندگان یا در سطح کارخانه (از سایر دپارتمانها) منظور میگردد. بعدها سیستم برنامه ریزی نیازمندیهای مواد برای سازمان های خدماتی نیز طراحی و مورد استفاده قرار گرفت. با گذشت زمان قابلیت های جدیدتری به این سیستم ها اضافه شد که از آن میان میتوان به ماژولهای برنامه ریزی ظرفیت و کنترل سطح کارخانه که به بهره برداری کارا از ظرفیتهای محدود منجر میشد اشاره نمود.

MRP I:  جا دارد که در اینجا تعرفی داشته باشیم از برنامه ریزی منابع مواد (MRP I):

سیستم برنامه ریزی منابع مواد نرم افزاری است که برای مدیریت یک فرآیند تولید بکار گرفته می شود. هدف این سیستم کاهش نقدینگی مورد نیاز برای یک سازمان تولید کننده می باشد. بدین ترتیب سود حاصل از سرمایه گذاری افزایش می یابد. در سازمان های تولید کننده مبالغ کلانی از نقدینگی در انبارسازی قطعات در حین ساخت و در انتظار برای اسمبل شدن درگیر می شوند. برنامه ریزی منابع مواد سعی در به حداقل رساندن این نقدینگی دارد.

ایده اصلی در برنامه ریزی منابع مواد به این ترتیب است. گروه فروش و بازاریابی تعداد محصولاتی که در آینده به فروش خواهد رساند را پیش بینی می کند. نرم افزار برنامه ریزی منابع سازمان بر مبنای زمان پیش بینی شده برای ساخت محصولات زمان آغاز تولید را تعیین می نماید. آنگاه سیستم هر یک از محصولات را بر مبنای درخت محصول ارایه شده توسط کارشناسان تولید به قطعات آن تجزیه می کند. زمان سفارش قطعات بر مبنای زمان مورد نیاز برای دریافت آنها تعیین می شود. در نهایت جریان نقدینگی مورد نیاز بر مبنای زمان های تعیین شده برای سفارش، اسمبل کردن و تحویل تعیین می گردد. سیستم برنامه ریزی منابع سازمان می تواند قطعات مورد نیاز برای تحویل یک سفارش را به تولید کننده اعلام کند. بدین ترتیب اگر سفارش پر سودی تنها منتظر دریافت چند قطعه کم ارزش باشد می توان برای تهیه هر چه سریعتر قطعات مورد نیاز اقدام کرد.

MRP II: در این سیستم علاوه بر اطلاعات مواد مورد نیاز، برای سایر منابع از جمله ماشین آلات و تجهیزات، پرسنل، ابزار، ظرفیت انبار و... نیز برنامه ریزی انجام می شد

 در نیمه دوم دهه 1980 میلادی سیستم MRP II که شکل توسعه یافتهMRP  بود توسط شخصی بنام اولیور وایت ارائه شد.. بدین ترتیب بهره وری منابع و کارایی سازمان به شکل چشمگیری افزایش یافت. با گذشت زمان، عملیات مربوط به برنامه ریزی توزیع نیز در مجموعه نرم افزارهای MRP II به نام DRP  وارد شد و بصورت یکپارچه ای با عملیات تولید مرتبط گردید.

بطور کلی از اوایل دهه 1960 که استفاده از کامپیوترها بطور گسترده در فرآیندهای تجاری افزایش یافت، از این کامپیوترها برای اتوماتیک کردن وظایف ساده و معمولی تجاری استفاده می شد. در آن زمان در هر شرکت، نرم افزارهای مورد استفاده بر حسب نیاز آن شرکت توسط متخصصان بخش سیستم های اطلاعاتی، تهیه و برنامه نویسی می شد. بنابراین هر شرکتی نرم افزارهای کاربردی تجاری از قبیل حقوق، حسابداری، انبارو... مخصوص به خود را دارا بود ولی از آنجا که این متخصصان سابقه کارهای تجاری و مالی را دارا نبودند، اغلب، نرم افزارهای تولید شده نمی توانست جوابگوی نیازهای شرکتها به نحو مطلوب و بهینه باشد.

بنابراین در دهه 1970 بعضی از مشاوران و برنامه نویسان کامپیوتر به فکر ارائه راهکار بهتری افتادند تا از این طریق بتوانند نرم افزارهای مورد نیاز شرکتهای تجاری را نه بصورت خاص و ویژه برای هر شرکت بلکه بصورت نرم افزاری استاندارد ارائه کنند. از این طریق شرکت ها نیاز به اختراع دوباره چرخ نداشتند و از طرفی بکارگیری این نرم افزارها باعث کاهش در زمان تولید، بکارگیری، تست و حتی رفع اشکال می شد. زیرا همه این کارها اغلب یکبار و در شرکت سازنده انجام می گرفت.

با وجود چنین پیشرفت هایی اگر شرکتی نیاز به یک مجموعه نرم افزاری کامل داشت می بایست بعنوان مثال مجموعه نرم افزارهای مالی را از یک فروشنده، مجموعه تولید را از دیگری و مجموعه منابع انسانی را از فروشنده سوم خریداری می کرد که هر یک دارای بانک اطلاعاتی جداگانه ای بود و هماهنگی و یکپارچگی لازم بین آنها وجود نداشت.

ظهور ERP را باید در دهه 1960 میلادی دانست که عمده تاکید آن در این دوران افزایش درآمد و تقویت کسب و کار از طریق یکپارچه سازی فرآیندها و عملکردها بود، ولی در سال 1972، 5 تن از مدیران IBM در آلمان جهت تکامل و پیاده سازی مفاهیم ERP از سمت خود استعفا دادند و شرکتی به عنوان SAP AG را که به عنوان نخستین شرکت توسعه و اجرای نرم افزارهای خاص ERP بود، تاسیس کردند (شرکتی برای طراحی و تولید نرم افزارهای مالی استاندارد) و توانستند با تولید نرم افزاهای SAP بعنوان اولین شرکتی که ERP را درقالب یک نرم افزار، توسعه و پیاده سازی کرد، درآمدی بالغ بر 5 میلیارد دلار در سال 1999 کسب کنند. این شرکت اکنون نیز در این زمینه فعالیت دارد.

باگذشت زمان، فروشندگان این بسته های نرم افزاری سعی در افزایش مجموعه نرم افزارهای دیگر و کامل تر کردن بسته نرم افزاری خود نمودند. بنابراین آنها می توانستند با بهره گیری از نظرات مشتریان مختلف، بهترین روشها و رویه های عملیاتی موجود و مورد استفاده در سازمانها و صنایع مختلف را شناسایی کرده و در قالب بسته های نرم افزاری کامل به بازار عرضه کنند. آنها همچنین سعی کردند نرم افزارهای خود را بگونه ای طراحی کنند که قابلیت پیاده سازی در بسترهای سخت افزاری مختلف و بر روی سیستم عامل های متفاوت با بانکهای اطلاعاتی غیر یکسان را نیز داشته باشند.

در اواخر دهه 1980، فروشندگان سعی در یکپارچه سازی مجموعه نرم افزارهای خود کردند تا بتوانند آنها را برای حوزه های کاری مختلف بکار گیرند. از این پس شرکتها این امکان را داشتند که نرم افزارهای مورد استفاده خود را بصورت یکپارچه و از یک فروشنده خریداری کنند و از این طریق هزینه های آموزش و نگهداری خود را کاهش دهند. با شروع دهه1990 و با رونق فروش سیستمهای IBM AS/400 و بانکهای اطلاعاتی DB2 استفاده از این بسته های نرم افزاری یکپارچه کهERP  نامیده میشد توسعه یافت و شرکتها شروع به جایگزینی این سیستم ها با سیستمهای سنتی که توسط خودشان توسعه یافته بود کرد.

در ابتدا تمرکز اولیه فروشندگان ERP بر شرکت های تولیدی و توزیعی بود. در دهه 1990 فروشندگان  ERP اجزای سیستم خود را بطور کلی در چهار حوزه اصلی مالی، تولید، توزیع و منابع انسانی ارائه می کردند. ولی با گذشت زمان و ظهور مباحثی همچون انجام خرید و تدارکات بصورت الکترونیکی و همینطورخرده فروشی الکترونیکی و وجود سایر حوزه های عملیاتی در شرکت ها، این چهار حوزه اصلی دیگر نمی توانست جوابگوی نیاز همه سازمان ها باشد. البته سازمان هایی وجود داشتند که از تبادل الکترونیکی داده ها  و انتقال سرمایه الکترونیکی استفاده می کردند ولی این سازمان ها اغلب بزرگ بودند و شرکتهای کوچک توانایی استفاده از این فناوریها را نداشتند. از طرفی همه این نرم افزارها باید با یکدیگر منسجم باشند، یعنی بتوانند از یک پایگاه داده مشترک استفاده کنند و اطلاعات نیز بصورتonline  در دسترس باشد.

با ظهور برنامه ریزی منابع سازمان در حوزه تولید، تمامی سیستم های تولیدی تحت پوشش قرار گرفتند. بخش ها و فرآیندها و وظایف مختلفی از جمله کنترل کیفیت، نگهداری و تعمیرات، حسابداری و مالی و غیره به سیستم های تولیدی متصل شدند و برنامه ریزی منابع سازمان به عنوان حد فاصل سیستم های مدیریت زنجیره ی تامین و مدیریت ارتباط با مشتری مطرح شد.

این سیستم بیش از آنکه عنوان جدیدی برای MRPII باشد، به عنوان سطح بعدی در سطوح تکاملی سیستم های کامپیوتری طراحی شده و برای پشتیبانی از عملیات سازمان مطرح است. این سیستم ها، علاوه بر ویژگی های اضافی، یکپارچه سازی بهتری از بخش های MRPII دارند. ویژگی های اضافه شده به برنامه ریزی منابع سازمان، معمولا شامل مدیریت منابع انسانی، سیستم های پرداخت دستمزد، کنترل اسناد و مدارک، کنترل کیفیت و گاهی نگهداری تعمیرات می باشد.

آنچه ما امروزه بعنوان برنامه های کاربردی ERP می شناسیم از مفاهیم MRP و MRP II پدید آمده است. گروه گارتنر بعنوان ابداع کننده این واژه بصورت نسل جدیدی از سیستم هایMRP II  در دهه 1990 شناخته میشود. راسل وتیلور این سیستمها را بعنوان نسل جدید سیستمهایMRP II  همراه با مدیریت پایگاههای داده رابطه ای و معماری مبتنی بر Client/Server و رابط کاربر گرافیکی دانسته اند.

این سیستم ها در ابتدا فقط شرکت های تولیدی و فرآیندهای آنان را مورد توجه قرار داده بودند ولی از آنجا که هدف این سیستم ها یکپارچه سازی همه فرآیندهای اصلی سازمانی بصورت واحد بود، امروزه این سیستم ها  همه این فرآیندهای موجود در سازمان را در بر می گیرند. واتسون و اشناید سیستم های ERP را بسته های نرم افزاری منسجم و قابل انطباق با نیازهای سازمان ها دانسته اند که قادر است نیازهای یک سازمان را در حوزه های مختلف مالی، منابع انسانی، تولید، فروش، بازاریابی و غیره برآورده سازد.

در طول سالهای 1990 فروشندگان اصلی و سرشناس ERP از قبیل SAP، Oracle، J.D.Edwards، PeopleSoft، Bann، Lawson وQAD  رشد چشمگیری از خود نشان دادند. دلایل اصلی این رشد را می توان نیاز شرکت ها به نرم افزارهای یکپارچه در حوزه های مختلف کاری، هزینه های نگهداری بالای سیستم های سنتی، رشد رقابت و جهانی شدن برشمرد. در سال 1995، مقوله اینترنت وارد ERP شد و در سال های 1998 تا 2000، تبادل الکترونیک اطلاعات و ERP با یکدیگر پیوند خوردند. در سال های پایانی قرن بیستم  شرکت های فروشنده ERP توانستند از رشد 40 تا 60 درصدی بهره مند شوند. در سال 2000 سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان تحت وب توسعه یافتند که از فناوری چند لایه ای در معماری سیستم اطلاعاتی پشتیبانی می کردند.

با شروع قرن بیست و یکم این فروشندگان در صدد برآمدند قابلیت استفاده ازکسب و کار الکترونیکی را در سیستم های خود فراهم آورند بطوریکه کاربران بتوانند براحتی با استفاده از یک مرورگر اینترنت در هر زمان و از هر جای دنیا به داده های موجود در پایگاههای داده سیستمERP  موجود در سازمان خود دسترسی پیدا کرده، از آن استفاده کنند و یا داده جدیدی را به آن وارد نمایند.

برای نمونه میتوان به شرکتOracle  اشاره کرد که نسخه 11i خود را شامل اجزای سیستمERP  قبلی بعلاوه اجزایی شاملCRM ،  SCMو... به بازار عرضه کرد که اجزای جدید اضافه شده همگی قابلیت استفاده و بکارگیریE-business  رادارا خواهند بود.  )در ادامه در خصوص این اجزای ERP نیز توضیح خواهیم داد ( امروزه هم سیستم های جدیدی با عنوان ERP II در حال توسعه هستند که اساس آنها وب است و تمرکز بسیار زیادی بر حمایت از بخش مدیریت زنجیره تامین دارند و عملا در تعریف امروز ERP، آنرا کاملا مرتبط و جدایی ناپذیر از مدیریت زنجیره تامین تعریف می کنند.