بررسی تأثیر انتشار سهام جایزه بر بازده سهام شرکت‌های پذیرفته شده​

مقدمه
یکی از موضاعاتی که کنجکاوی سرمایه‌گذاران و متخصصان مالی در بورس اوراق بهادار را برانگیخته، تأثیر سهام جایزه بر نرخ بازده سهام است. بر اساس تحقیقی که بر روی قیمت سهامشرکت‌هایمنتشر کننده سهام جایزه انجام گرفته است بررسی رفتار قیمت سهام آن شرکت‌ها در قبل و بعد از سهام جایزه نشان می‌دهد که در نیمی از موارد قیمت سهام بعد از سهام جایزه مساوی یا بیشتر از قیمت سهام در قبل از اعطای سهام جایزه بوده است. چنین مشاهداتی دلیل محکمی بر غیر کارا و غیر عقلایی بودن بازار سهام ایران است. یکی از عوامل مهمی که بر قیمت سهام و بالطبع بر ثروت سهامداران تأثیر می‌گذارد چگونگی تقسیم سود می‌باشد. با اینکه به نظر می‌رسد سهامداران در ایران سهام جایزه را به سود نقدی ترجیح می‌دهند تأمل در این موضوع بیانگر این واقعیت است که اگر نسبت به آگاهی سهامداران در مورد ماهیت سهام جایزه اقدام نشود این احتمال وجود دارد که سهامداران عمده بعضی از شرکت‌ها با انتشار سهام جایزه و متورم نمودن ارزش سهام خود مبادرت به فریب سهامداران اقلیت یا مردم عادی نموده و به این وسیله به اعتماد عمومی به بازار سهام لطمه وارد کنند. مروری به کتاب‌ها و مقالات مالی نشان می‌دهد، متخصصان و صاحب‌نظران مالی عقاید متفاوتی در باره ارزش سهام جایزه دارند. برخی از آنها معتقدند چنانچه درصد سهام جایزه در حد پایینی باشد انتشار سهام جایزه موجب افزایش ثروت سهامداران می‌گردد، اما پاره‌ای دیگر بر این باورند که چون سهام جایزه موجب گسترش مالکیت سهام و حفظ نقدینگی در شرکت می‌شود، سهام جایزه دارای ارزش است و صدور آن به هر میزان موجب افزایش ثروت سهامداران می‌گردد. گروه دیگر اظهار می‌کنند که چون صدور سهام جایزه تأثیری بر میزان سود دهی و ریسک شرکت نمی‌گذارد بنابراین تأثیری نیز بر ارزش شرکت و ثروت سهامداران نخواهد گذاشت. نتایج به دست آمده در سایر شرکت‌ها نشان می‌دهد که نرخ بازده سهام شرکت‌هایی که سهام جایزه توزیع کرده‌اند بیشتر از نرخ بازده شرکت‌های دیگر بوده است. گروهی از محققان بازده بالاتر را به منزله با ارزش بودن سهام جایزه تلقی کرده‌اند ولی گروهی دیگر بر این باورند که بازده بیشتر اینگونه سهام ناشی از محتوای اطلاعاتی سهام جایزه است و سهام جایزه به خودی خود ارزشی ندارد.
هدف از این تحقیق مطالعه تأثیر انتشارسهام جایزه بر بازدهی سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران با روش‌های عملی می‌باشد. باتوجه به مطالب مذکور اهمیت تحقیق ازدیدگاههای متفاوتی می‌تواند مورد توجه قرار گیرد از جمله: سرمایه‌گذاران و مدیران شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران جهت انتشار سود سهمی به جای سود نقدی باتوجه به پیامدهای آتی قیمت بازار سهام نسبت به آن ابزار و درنهایت ارائه راهکارها و پیشنهادهایی در جهت هدایت بازار به سمت کارایی و رونق بیشتر.

تعاریف واژه‌های عملیاتی
سهام جایزه: افزایش سرمایه ازمحل اندوخته‌ها را سهام جایزه می‌گویند.

بازده سهام: به مقدار درآمدی اطلاق می‌شود که در نتیجه سرمایه‌گذاری عاید سهام دار می‌شود.

سود تقسیمی: مقدار سود نقدی که پس از تصویب در مجامع عادی به سهامداران تعلق می‌گیرد.

سود سهام: میزان سود قطعی شرکت در آن دوره مالی که با تشکیل مجمع عادی سالیانه اعلام می‌شود.

بیان مسئله: یکی از موضوعاتی که کنجکاوی سرمایه‌گذاران ومتخصصان مالی در بورس را برانگیخته، تأثیر سهام جایزه برنرخ بازده سهام است. مشاهدات روزمره نشان می‌دهد که سهامداران ایرانی علاقه خاصی به سرمایه‌گذاری در سهام شرکت‌هایی که قصد صدور سهام جایزه دارند،نشان می‌دهند. تحولات چند سال اخیردر اقتصاد ایران آثار چشمگیری بر مدیریت مالی شرکت‌ها گذاشته است از جمله افزایش نرخ ارز وسطح عمومی قیمت‌ها به همراه هدف دستیابی به توسعه یافتگی، باعث افزایش میزان نقدینگی مورد نیاز شرکت‌های ایرانی شده است. این افزایش نیاز در شرایطی است که بانک‌ها وموسسات اعتباری نیز منابع مالی کافی برای تأمین نقدینگی شرکت‌ها در اختیار ندارند از طرفی بالابودن هزینه تسهیلات اعطایی بانک‌ها عامل بازدارنده دیگر می‌باشد این شرایط،شرکتها را ناگزیر به سمت افزایش سرمایه به عنوان تنها ابزار باقیمانده تأمین مالی سوق داده است. از نظر مالی سهام جایزه هیچ گونه ارزش اقتصادی ندارد ومحققان تاکنون هیچ دلیلی دال بر ارزشمند بودن سهام جایزه پیدا نکردند عقاید مرسوم حاکی از آن است که سهامداران هیچ نفع واقعی از سهام جایزه نمی‌برند سهام جایزه برارزش حقوق صاحبان سهام نمی‌افزاید بلکه تنها ترکیب آنها را به هم می‌زند به طوری که در غالب موارد سرمایه وسود انباشته درست به اندازه یکدیگر تغییر متقابل می‌کنند. سهام جایزه دارای یک تأثیر مثبت روانی بر سرمایه‌گذاران است با وجودی که تعداد سهام افزایش می‌یابد لیکن برای شرکت هیچ گونه وجه جدیدی را به همراه ندارد از جنبه نظری نیز ارزش اقتصادی کل شرکت تغییر نمی‌کند زیرا باانتشار سهام جایزه ارزش هرسهم به تناسب کاهش می‌یابد اما اگر انتشار سهام جایزه تنها تغییر صوری محسوب می‌شود پس چرا شرکت‌ها به توزیع آن اقدام می‌کنند؟
بویژه اینکه چنین عملی برای شرکت هزینه واقعی نیز به دنبال دارد در این تحقیق با سوالاتی از قبیل:
1- آیا شرکت‌هایی که اقدام به انتشار سهام جایزه نموده اند سود سهام آنها در سال‌های بعد از انتشار بالا رفته است؟
2- آیا می‌توان گفت سود تقسیمی شرکت‌های انتشار کننده سهام جایزه رشد بالایی داشته ؟
3- آیا انتشار سهام جایزه بربازدهی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس تاثیری دارد؟

اهداف تحقیق
هدف اصلی: انتشار سهام جایزه واثرات آن بر بازدهی سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران
اهداف جزئی:
1. بررسی سود سهم: در سال‌های قبل و بعد ازانتشار سهام جایزه
2. بررسی سود تقسیمی : در سال‌های قبل و بعد ازانتشار سهام جایزه

اهمیت تحقیق
بر اساس تحقیقی که بر روی قیمت سهام شرکت‌های منتشرکننده سهام جایزه انجام گرفته است بررسی رفتار قیمت سهام آن شرکت‌ها در قبل و بعد از سهام جایزه نشان می‌دهد که در نیمی از موارد قیمت سهام بعد از سهام جایزه مساوی یا بیشتر از قیمت سهام در قبل از اعطای سهام جایزه بوده است. چنین مشاهداتی دلیل محکمی بر غیر کارا و غیر عقلایی بودن بازار سهام ایران است. یکی از عوامل مهمی که بر قیمت سهام و بالطبع بر ثروت سهامداران تأثیر می‌گذارد چگونگی تقسیم سود می‌باشد. با اینکه به نظر می‌رسد سهامداران در ایران سهام جایزه را به سود نقدی ترجیح می‌دهند تأمل در این موضوع بیانگر این واقعیت است که اگر نسبت به آگاهی سهامداران در مورد ماهیت سهام جایزه اقدام نشود این احتمال وجود دارد که سهامداران عمده بعضی از شرکت‌ها با انتشار سهام جایزه و متورم نمودن ارزش سهام خود مبادرت به فریب سهامداران اقلیت یا مردم عادی نموده و به این وسیله به اعتماد عمومی به بازار سهام لطمه وارد کنند. پس از اینکه مجامع عمومی فوق‌العاده تصمیم به دادن درصد خاصی از سهام جایزه را می‌گیرند به دنبال آن فعل و انفعالاتی در بازار بورس اتفاق می‌افتد و عکس العمل سهامداران را باتوجه به درصدهای پیشنهادی نسبت به قیمت بازار سهام شرکت‌هایی که سهام جایزه توزیع خواهند کرد را موجب می‌شود. تأمل در موضوع بیانگر این واقعیت است اگر نسبت به آموزش عموم در مورد سهام جایزه وتجزیه سهام اقدام نشود، این احتمال وجود دارد که سهامداران عمده بعضی از شرکت‌ها با انتشار سهام جایزه ومتورم کردن ارزش سهام خود مبادرت به فریب دادن مردم کرده وبه این وسیله به اعتماد عمومی به بازار سهام لطمه وارد کنند. این تحقیق می‌تواند روشنگر نکات مبهمی در مورد سهام جایزه باشد وسرمایه‌گذاران را نسبت به چگونگی اثرات جایزه آگاه سازد به عنوان یک ابزار آموزشی از اهمیت ویژه برخوردار خواهد بود باتوجه به مطالب مذکور اهمیت تحقیق از دیدگاه‌های متفاوتی می‌تواند مورد توجه قرار گیرد از جمله : سرمایه‌گذاران و مدیران شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران جهت انتشار سود سهمی به جای سود نقدی باتوجه به پیامدهای آتی قیمت بازار سهام نسبت به آن ابزار و درنهایت ارائه راهکارها و پیشنهادهایی در جهت هدایت بازار به سمت کارایی و رونق بیشتر.

فرضیات
1. ارتباط معناداری بین انتشار سهام جایزه بربازدهی قبل و بعد سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران وجود دارد.
2. سود سهام شرکت‌های منتشرکننده سهام جایزه در سال‌های پس از انتشار از رشد بالاتری نسبت به سال‌های قبل برخوردار می‌باشد.
3. سود تقسیمی شرکت‌های منتشرکننده سهام جایزه در سال‌های پس از انتشار افزایش یافته است.

قلمرو مکانی تحقیق: قلمرو مکانی در این تحقیق تمامی شرکت‌های پذیرفته شده دربورس اوراق بهادار تهران که سهام جایزه منتشر کرده‌اند می‌باشد.
قلمرو زمانی: قلمرو زمانی در نظر گرفته شده برای این تحقیق از سال 70تا 87 یعنی یک دوره 17 ساله مد نظر بوده است.

تاریخچه سهام جایزه
سوابق اولیه سهام جایزه به دوران الیزابت برمی‌گردد. کمپانی هند شرقی اولین شرکتی بود که درسال 1682 به میزان 100درصد سهام جایزه اعلان کرده در نتیجه قیمت سهام از 460 به 150 کاهش پیداکرده.به عبارت دیگر سهام جایزه با صددرصد باعث کاهش 67% قیمت بازار شد. در طی قرون 18 و19 سهام شرکت‌های برتیانیائی به کرات توزیع شد.درآمریکابرای اولین بار شرکت راه‌آهن نیویورک درسال 1896 سهام جایزه اعلان کرده است. تجزیه سهام از اوایل قرن بیستم رواج یافت. مثلاً ازمیان 837شرکت پذیرفته شده در بورس نیویورک بیش از 150شرکت یک یاچند بار در طی سال‌های 1921 تا 1930 اقدام به تجزیه سهام خود کردند.
شرکت ولت ادیسون سیاست تقسیم سودی را اتخاذ نمود که براساس آن به هر سهمی 2دلار سود نقد می‌داد و بقیه درآمدهای جاری شرکت را بصورت جایزه توزیع می‌کردبه گونه‌های که مجموع دریافتی هر سهامدار از سود نقدی و جایزه معادل با کل درآمد هر سهم سالانه بود. اتخاذ چنین سیاستی در نیمه قرن بیستم اگر چه مورد مخالفت شرکت‌های عام المنفعه قرار گرفت اما برخی از تحلیلگران مالی از جمله جی وتر لسون آن را یک حرکت انقلابی نامید. در واقع بعد از کمپانی هند شرقی طرح شرکت فوق طرح منحصر به فردی بود که به سهامداران اجازه می‌داد تا میان سود سهام به صورت نقد یا به صورت سهام جایزه دست به انتخاب بزنند. شرکت‌های صنعتی عام‌المنفعه در آن زمان از توزیع سهام جایزه خودداری می‌کردند. زیرا آنان احساس می‌کردند که سهامداران بیش از هر چیزی به درآمدهای مطمئن(سودنقدی) وآماده علاقمندند. در ایالات متحده تا جنگ جهانی اول انتشار سهام جایزه به صورت پراکنده انجام می‌گرفت واز حوادث نادر به شمار می‌رفت.

سهام جایزه چیست؟
سهام جایزه یا سود سهمی، سود سهامی است که به شکل سهام عادی اضافی به جای وجه نقد به سهامداران واگذار می‌شود. اعطای سهام جایزه یکی از طرق تقسیم سود بین سهامداران است. درمواردی که سودهای تقسیم نشده رقم قابل توجهی رادرترازنامه شرکت‌ها تشکیل دهد.ویا حتی در یکسال مالی چنانچه شرکت بخواهد از تقسیم تمام یا قسمتی از سود سال که رقم بالنسبه قابل ملاحظه‌ای باشد خودداری کند می‌توانند بجای تقسیم سود سنواتی یا سود سال، مبادرت به اعطای سهام به سهامداران بنماید. به عبارت دیگر سود سهمی یا سهام جایزه یعنی شرکت بجای پرداخت سود(به صورت وجه نقد) اقدام به توزیع سهام جایزه نماید. سهام جایزه، یک نوع افزایش سرمایه است که سهامداربابت سهام جدیدی که دریافت می‌کند وجهی پرداخت نمی‌کند، بلکه وجوه آن از محل سود انباشته یا اندوخته‌ها کسر خواهد شد. پس از توزیع سهام جایزه، قیمت سهم کاهش می‌یابد
پیشینه تحقیق
بارکروفیلیپس(1372) مدیران به عنوان کسانی که درون شرکت هستند اطلاعات وتخمین‌های بهتری نسبت به چشم‌انداز آتی شرکت دارند وبنابراین می‌توانند از طریق تصمیمات مالی به صورت هدایت شده‌ای انتقال دهنده اطلاعات داخلی به سرمایه‌گذاران خارج از شرکت باشند به عقیده آنها مدیران از سهام جایزه برای علامت دادن اخبار خوب استفاده می‌کنند
مقاله معروف آقایان( فاماوفیشروجانسون ورول) است. آنان در این مقاله سرعت تغییر قیمت سهام را پس از انتشار اخبار مربوط به تجزیه سهام بررسی کردند.همچنین تحقیق کردند که آیا نرخ بازده سهام درماههای قبل و بعد از تجزیه سهام غیر عادی است یا خیر.
لکو تیشوک وبرلو(1366) در مطالعات خود دریافتند که بازار نسبت به اخبار مربوط به اعلان سود نقدی وتجزیه سهام واکنش مثبت نشان می‌دهد. همچنین بررسی آنها نشان داد که سود نقدی بیشتر اوقات بعد از اعلان تجزیه سهام افزایش زیاد می‌یابد آنها به نتیجه رسیدند که تجزیه سهام نمی‌تواند وجوه نقد شرکت را حفظ کند در نتیجه فرضیه پیام رسانی در تحقیق این محققان مورد حساسیت قرارگرفت.
مطالعات میکل سون ومارچ(1365) نشان داد وقتی که هدف از انتشار سهام تأمین مالی مخارج سرمایه‌گذاری اعلام می‌شود متوسط کاهش قیمت سهام کمتر از حالتی است که هدف تأمین مالی بدهیها می‌باشد. همچنین مطالعات آنها نشان دادیکی از دلایل کاهش قیمت سهام بعد از افزایش سرمایه نگرانی سهامداران نسبت به کاهش سود هر سهم است زیرا سود نقدی هرسهم تحت تأثیر سیاستهای تقسیم سود شرکت است وبنابراین تحت کنترل شرکت می‌باشد.

تحقیقات داخلی
عبده تبریزی 1382 در تحقیق به بررسی بازده سهام جدید در مقایسه با بازده بازار وتعیین عوامل موثر برعملکرد مقدمات سهام جدید در بررسی اوراق بهادار تهران پرداختند.دراین تحقیق جامعه آماری شامل آن گروه از شرکت‌هایی بود که سهام آنها از ابتدای سال 69 لغایت 74 برای اولین بار در بازار بورس اوراق بهادار تهران مورد معامله قرار گرفتند بوداز میان 139شرکت جدیدی که سهام آنها طی دوره زمانی فوق برای اولین بار مورد معامله قرارگرفته بود 104 شرکت به عنوان نمونه انتخاب شدند. این تحقیق عملکرد کوتاه مدت طی یک دوره 2 ماهه وعملکرد بلندمدت طی یک دوره 36ماهه پس از اولین معامله در بورس اوراق بهادار تهران مورد بررسی قرار گرفت منابع حاصل از تحقیق به شرح زیر می‌باشدبیشترین بازده کوتاه مدت مربوط به سال‌های 69 تا 70 بود بازده‌های کوتاه مدت اولیه شاخص خوبی برای پیش‌بینی بازده‌های بلندمدت نیستند در بلندمدت شرکت‌های خیلی کوچک وهمچنین شرکت‌های خیلی بزرگ نسبت به سایر شرکتها،عملکرد بهتری دارندبین متغییراندازه شرکت وبازده بلندمدت رابطه وجود نداردبین بازده بلندمدت وحجم معامله سهام جدید در سال اول رابطه وجود نداردمتوسط نرخ بازده غیر عادی تجمعی 104 شرکت نمونه از آغاز معامله در بورس اوراق بهادار تهران تا دوماه (دوره کوتاه مدت) سیر صعودی دارد وپس از ماه دوم علیرغم علیرغم تغییراتی که دارد در مجموع دارای روند نزولی هستند.
سینایی ومحمودی 1384 در تحقیقی تأثیر این تجزیه سهام وسهام جایزه را بر بازده سهام در بورس اوراق بهادار تهران مورد بررسی قرار دادند این محققین از انجام این تحقیق بررسی رفتار قیمت سهام پیرامون تصمیمات صنایع جهت اندازه گیری درجه کارایی بورس تهران بوده است قلمرو زمانی این تحقیق سال‌های 72-80 و قلمرو مکانی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار بود نمونه تحقیق متشکل از 10شرکت بود که در محدوده زمانی مذکور جمعا 199 مورد تجزیه سهام وتوزیع سهام جایزه داشته اند. این تحقیق باتوجه به این نکته که به لحاظ نظری دو رویداد تجزیه سهام وتوزیع سهام جایزه نمی‌تواند موجب ارزشی برای شرکت باشد یعنی اخبار مربوط به این دو رویداد نباید بازده غیر عادی ایجاد نماید فرضیه تحقیق را به صورت زیر بیان کردند.
میانگین بازده غیر عادی مورد مطالعه در تاریخ مجامع برابرصفر است در این تحقیق بازده غیر عادی به مدت 23ماه پیرامون ماه تجمع یعنی 11ماه قبل از ماه مجمع فوق‌العاده و11 ماه پس از ماه مجمع محاسبه گردید محققین برای محاسبه بازده مورد انتظار مدل بازار را مورد استفاده قرار دادند پس فراوانی تجمعی میانگین بازده‌های غیر عادی پیرامون ماه حادثه بررسی شد.
نتایج تحقیق بیانگر وجود افزایش شدید بازده تا ماه قبل از مجمع وسپس کاهش چشمگیر معنادار میباشد بر طبق یافته‌ها یک ماه پس از مجمع این روند حالت یکنواخت وثابتی پیدا می‌کنداز آنجا که در سال 75 شاخص‌های اقتصادی در بورس تغییر معناداری داشته اند.برای بررسی تحقیق دوره زمانی 75-72 بازده غیر عادی تجمعی در دوره قبل ازمجمع مثبت واز یک ماه قبل از مجمع تا5 ماه بعد صفر یا نزدیک به صفر بود.دردوره فرضی 76-80 فراوانی تجمعی میانگین بازده‌های غیر عادی نشان داد که تا یک ماه قبل از مجمع بازده غیرعادی تجمعی مثبت بوده است اما از یک ماه قبل از مجمع تا بعد از آن به طور معناداری کاهش پیدا کرده است. همه نتایج بدست آمده دلالت بر عدم کارایی بورس اوراق بهادار تهران در سطح نیمه قوی دارند. زیرا بازده‌های غیر عادی تجمعی در سال‌های مورد مطالعه وجودداشته است در حالیکه این مقدار باید نزدیک صفر باشد.

روش تحقیق
تحقیق فوق یک تحقیق زمینه یابی است تحقیق زمینه یابی عبارت است از مشاهده یافته‌ها به منظور تحقیقات جنبه‌های مختلف اطلاعات جمع‌آوری شده معمولا تحقیقات زمینه یابی به منظور کشف واقعیت‌های موجود آنچه که هست انجام می‌شوند در اینگونه تحقیقات محقق در حوزه علت بحث نمی‌کندبلکه تنها به چگونگی آن در جامعه مورد پژوهش می‌پردازد. هدف محقق از انجام این پژوهش توصیف عینی، واقعی ومنظم خصوصیات یک موقعیت با یک موضوع است دراین تحقیقات پژوهشگر سعی می‌کند آنچه را که هست بدون هیچگونه دخالت یا استنتاج ذهنی گزارش دهدنتایج عینی را از موقعیت بگیرد.
در این تحقیق کلیه اطلاعات مورد نیاز برای محاسبه بازده در قالب فایلهای اکسل طراحی گردید برای تجزیه‌وتحلیل اطلاعات از نرم‌افزار spss استفاده می‌گردد
جامعه آماری: جامعه آماری پژوهش شامل کلیه شرکت‌های پذیرفته در بورس اوراق بهادار تهران طی سال‌های 70تا87 می‌شود. که در این محدوده زمانی 95 شرکت افزایش سرمایه از طریق اندوخته داشتند.

نمونه آماری: نمونه آماری در این پژوهش برحسب فرضیات وشروط آنهاوهمچنین باتوجه به جدول مورگان 76شرکت امابا درنظر گرفتن تعداد دفعات انتشار در طول دوره زمانی مورد تحقیق که به 119 شرکت رسیدانتخاب شده است. در این پژوهش از نمونه گیری تصادفی استفاده شده که با احتمال وشانس برابر انتخاب می‌شوندنمونه گیری تصادفی روشی برای انتخاب بخشی از جامعه است بگونه‌ای که همه نمونه‌های ممکن برای انتخاب شدن احتمال یکسان داشته باشند.
- نمونه شامل شرکت‌هایی می‌باشند که از سال 70 تا 87 بطورمداوم فعالیت داشتند
- طی سال‌های 70 تا 87 افزایش سرمایه ازطریق اندوخته داشته باشند
کلیه شرکت‌هایی که دارای دو ویژگی بودند به عنوان نمونه انتخاب شدند

روش جمع‌آوری داده‌ها: در این پژوهش به منظور استخراج و جمع‌آوری اطلاعات لازم به منابع اطلاعاتی موجود در سازمان بورس اوراق بهادار تهران از جمله فصل نامه‌ها، گزارشات ومقالات مربوطه و... استفاده شده است.

ابزار جمع‌آوری اطلاعات: در این پژوهش ازمطالعات آرشیوی استفاده شده بدین صورت که از سایت سازمان بورس اوراق بهادار وهمچنین از بسته های نرم افزاری موجود از جمله نرم‌افزار ره آورد نوین و تدبیر استفاده شده است.

روشتجزیه‌وتحلیلاطلاعات: در این پژوهش برای تجزیه‌وتحلیل اطلاعات از نرم افزار spssاستفاده شده است وبرای انتخاب آماره مناسب جهت آزمون فرضیات از آزمون کولموگروف اسمیرنف آزمون نرمال بودن متغییرهای مورد اندازه گیری یعنی (بازدهی، سود،سودتقسیمی )استفاده شدکه در هر سه مقدار pبیشتر از 05/0شده لذا پاسخها نرمال است برای انتخاب آماره مناسب جهت آزمون فرضیه‌های تحقیق می‌بایستی از آزمونهای پارامتری استفاده نماییم باتوجه به نوع فرضیه‌های تحقیق آزمون مناسب، آزمون تی تست زوجی می‌باشد.

نتایج فرضیات تحقیق
باتوجه به نتایج بدست آمده درمورد فرضیه اول چون سطح معنادار بدست آمده 0.00از0.05=α کوچکتر است نتیجه می‌گیریم که بین بازده قبل وبازده بعد از انتشار سهام جایزه رابطه معناداری وجود دارد وهمبستگی بین بازده قبل و بعد 0.91است.وهمچنین اختلاف بین میانگین‌های بازده قبل و بعد بدست آمده نشان می‌دهد سطح معنادار بدست آمده 0.00 می‌باشد که از 0.05=α کوچکتر است پس نتیجه می‌گیریم که فرض H1پذیرفته می‌شود یعنی اختلاف بین میانگین‌های انتشار سهام جایزه بر بازدهی قبل و بعد وجود دارد.
باتوجه به نتایج بدست آمده درمورد فرضیه دوم چون سطح معنادار بدست آمده 0.06از0.05=α بزرگتر است نتیجه می‌گیریم که بین EPSقبل و EPS بعد از انتشار سهام جایزه رابطه معناداری وجود ندارد وهمبستگی بین EPS قبل و بعد 0.17است.وهمچنین اختلاف بین میانگین های EPS قبل و EPS بعد نشان می‌دهد. که سطح معنادار به دست آمده 0.22 می‌باشد که از 0.05 =α بزرگتر است پس نتیجه می‌گیریم که فرض صفر پذیرفته می‌شود یعنی سود سهامEPS شرکت‌های منتشرکننده سهام جایزه در سال‌های پس از انتشار از رشد بالاتری نسبت به سالهای قبل از انتشار برخوردار نمی‌باشد. یا به عبارت دیگر اختلاف بین میانگین‌های سود سهام EPS منتشرکننده سهام جایزه در سال‌های قبل و بعد وجود ندارد.
باتوجه به نتایج بدست آمده درمورد فرضیه سوم چون سطح معنادار به دست آمده 0.11 از 0.05 =α بزرگتر است نتیجه می‌گیریم که بینDPS قبل و DPS بعد از انتشار سهام جایزه رابطه معناداری وجود ندارد و همبستگی بین DPS قبل و بعد 0.23 می‌باشدونیزاختلاف بین میانگین‌های DPS قبل و DPS بعد نشان می‌دهد. سطح معنادار به دست آمده 0.26 می‌باشد که از 0.05 =α بزرگتر است پس نتیجه می‌گیریم که فرض صفر پذیرفته می‌شود یعنی سود سهام DPS شرکت‌های منتشرکننده سهام جایزه در سال‌های پس از انتشار افزایش نیافته است. یا به عبارت اختلاف بین میانگین‌های سود سهام DPS شرکت‌های منتشرکننده سهام جایزه در سال‌های پس از انتشار افزایش نیافته است.

نتیجه گیری
در تحقیق حاضر آزمون فرضیه‌ها با روش‌های تی تست زوجی با استفاده از نرم‌افزار SPSS مورد آزمون قرار گرفت. نتایج بررسی فرضیه‌ها نشان می‌دهد که فرضیه اول با ضریب اطمینان بالا تأیید شد. در رابطه بااین فرضیه که در آن شرکت‌ها که از طریق اندوخته افزایش سرمایه به صورت سهام در دوره مورد مطالعه (70-87) نه تنها بدون تأثیر نبوده بلکه دارای رقم با معنی نیز می‌باشد. و همچنین مشاهده می‌شود بین درصد بازده غیر عادی سهام ودرصد سهام اعطایی شرکت، رابطه مثبتی وجود دارد. شرکت‌هایی که درصد سهام جایزه اعطا کرده‌اند درصد بازده غیر عادی آنها نیزبیشتر بوده است. باتوجه به این فرضیه می‌توان نتیجه گرفت که علائم انتشار اخبار سهام جایزه دورنمای مطلوبی برای شرکت دارد وبه همین دلیل بازار عکس العمل مطلوبی نسبت به انتشار سهام جایزه نشان می‌دهد. همچنین بررسی قیمت سهام در قبل و بعد از سهام جایزه نشان می‌دهد که در نیمی از موارد قیمت سهام بعد از سهام جایزه مساوی یا بیشتر از قیمت سهام در قبل از سهام جایز بوده است. چنین مشاهداتی دلیل محکمی بر غیر کاراوغیر عقلانی بودن بازار سهام ایران است اما فرضیات دوم و سوم به دلیل سطح معنی دار به دست آمده بیشتر از حداقل مقدار قابل پذیرش رد شدند. فرضیه دوم که رشد سود سهام EPS شرکت‌های منتشرکننده سهام جایزه را در سال‌های پس از انتشار مورد آزمون قرار داد %5>P رد شد در واقع رابطه معنا داری بین رشد EPS شرکت‌ها در سال‌های پس از انتشار سهام جایزه با قبل آن وجود ندارد.
همچنین فرضیه سوم که افزایش سود سهام DPS شرکت‌های منتشرکننده سهام جایزه را در سال‌های پس از انتشار مورد آزمون قرار داد %5>P یعنی سطح معنا دار بدست آمده 26% نیز رد شد.درمورد رد فرضیات فوق می‌توان به این نتیجه رسید که شایدبین مدیران شرکت‌ها وسهامداران از نظر آگاهی واطلاعات واقعی (محتوای اطلاعاتی) فاصله زیادی وجود داشته باشد مدیران برای جبران کمبود نقدینگی ویا بحران بوجود آمده در شرکت اقدام به انتشار سهام جایزه می‌کنند غافل از آنکه درپی انتشار وزیاد شدن تعداد سهام در دست سهامداران مسئولیت سنگینی را در رابطه با سود آوری بعدی شرکت عهده دار می‌شوند وسهامداران به دنبال افزایش سرمایه منتظر سود بیشتر دریافتی هرسهم وسود تقسیمی هستند که بارد فرضیات مربوطه یعنی کاهش سود سهام وسود تقسیمی نشان از ناآگاهی نسبی مدیران وسهامداران از ماهیت اصلی سهام جایزه وانتظارات بعد از آن همانگونه که در برخی از بازارهای کاراتر از نظر نیمه قوی وقوی کشورهای پیشرفته وجود دارد حکایت می‌کند.در بورس اوراق بهادار تهران، انتشار سهام جایزه نشانه‌ای از آینده مطلوب وروبه رشد شرکت‌ها نیست. باتوجه به نتیجه مورد مطالعه بالا چنین به نظر می‌رسد که در غالب موارد بازدهی سهام تحت تأثیر این حادثه (توزیع سهام جایزه) قرار گرفته اند که این بیشتر از ناکارآمدی بورس تهران حکایت می‌کند و به نظر می‌رسد که سرمایه‌گذاران از آثار سهام جایزه آگاهی کافی ندارند. سرمایه‌گذاران در بورس اوراق بهادار بصورت عقلائی رفتار نمی‌کنند چراکه نه تنها پس از افزایش سرمایه (انتشار سهام جایزه) قیمتها را به اندازه کافی تعدیل نمی‌کنند، بلکه بی آنکه دلایل روشنی داشته باشند خواهان خرید سهام شرکت‌هایی هستند که اقدام به انتشار سهام جایزه می‌نمایند.

پیشنهادها
پیشنهادهای مبتنی بر تحقیق
1-پیشنهاد می‌شود که مدیران در انتشار سهام جایزه (افزایش سرمایه از طریق اندوخته‌ها) دقت کافی نمایند تا در سال‌های آتی بعد از انتشار (سهام جایزه )دچار مشکل نشوند زیرا سهامداران به دلیل اینکه در آینده با در دست داشتن تعداد سهم بیشتر سود نقدی بیشتری دریافت خواهند نمود از این مسئله (انتشار سهام جایزه) استقبال می‌کنند که در این صورت مسئولیت مدیریت در تقسیم سود در سال‌های آینده بیشتر می‌شود، اگر پس از توزیع سهام جایزه، سود سال‌های آینده به میزان کافی افزایش نیابد، سود هر سهم کاهش خواهد یافت و سهام رقیق می‌شود.

2- شرکت‌ها علاوه بر توزیع سد سهمی (سهام جایزه) و در نظر گرفتن اندوخته‌های قانونی که منجر به جلوگیری از خروج وجه نقد از شرکت می‌شود، بهتر است برای پرداخت بدهی‌های بلندمدت و مبالغ بالا، اندوخته‌ای از سود انباشته در هر سال در نظر بگیرند.

3- توصیه می‌شود که شرکت‌ها به منظور کاهش قیمت بازار و ایجاد بازار پر رونق برای سهام خود، سهام جایزه منتشر کنند و این مطلبی است که به نظر می‌آید شرکت‌ها به آن توجه کمتری دارند و از سهام جایزه، فقط در موارد کمبود نقدینگی و در مواردی وجود طرحهای توسعه استفاده می‌کنند.

4- لازم است مسئولین ودست اندرکاران بورس برای رفع نقایص، معایب وضعف‌های بورس وهمچنین برای جلوگیری از سوء استفاده‌های احتمالی، بر قیمت سهام بعد از مجمع کنترل داشته باشند یا اینکه تمهیداتی بیاندیشند که سرمایه‌گذاران در بورس را با ماهیت سهام جایزه آشنا سازند.

5- چنانچه مسئولان مملکتی نسبت به آموزش عموم در مورد ماهیت سهام جایزه وتجزیه سهام اقدام نکنند،این احتمال وجود دارد که سهامداران عمده بعضی از شرکت‌ها با انتشار سهام جایزه ومتورم کردن ارزش سهام خود مبادرت به فریب دادن مردم کرده، به این وسیله به اعتماد عمومی به بازار سهام لطمه وارد کنند.

پیشنهاد‌ها برای تحقیقات آتی
1- تحقیقاتی در زمینه دلایل انتشار سهام جایزه در یک صنعت خاص مثل صنعت دارو انجام شود.

2-پیشنهاد مطالعات تطبیقی بین بورس ایران و بورسهای سایر کشورهای منطقه در زمینه سهام جایزه می‌تواند مفید باشد.

3-پیشنهاد می‌شود که این تحقیق را برای بدست آوردن نتیجه بهتر درمورد سود سهام در یک دوره 4 یا 5ساله در نظر بگیرند.

4-همچنین می‌توان آثار اطلاعاتی چنین رویدادی باتوجه به اندازه شرکت (کوچک وبزرگ) جهت بررسی این مطلب که کدام یک از شرکت‌های مزبور با اعلان چنین رویدادی شتاب بیشتری به خود می‌گیرد انجام داد.

منابع و مأخذ
1- آلدون اس،ه وهمکاران 1369،تئوریهای حسابداری، علی پارسائیان، جلد دوم
2- پورنسب، تالانه، امیر وعبدالرضا، خط مشی تقسیم سود وارزشگذاری سهام، تحقیقات مالی، پاییز 1373، شماره 4
3- تهرانی، رضا، سال 1378،،مدیریت مالی، نشر نگاه دانش، چاپ چهارم
4- جهانخانی، عباسی، علی وابراهیم، تأثیر سهام جایزه بر قیمت سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، تحقیقات مالی، زمستان 1370، شماره 15
5- جهانخانی، علی، شیوه‌های تأمین مالی شرکت‌ها در شرایط کنونی بازار سرمایه ایران، ماهنامه حسابدار، 73، شماره 108-107
6- جهانخانی، علی، مدیریت سرمایه‌گذاری وارزیابی اوراق بهادار تهران، 1378،جلد دوم
7- جهانخانی،سینایی،علی وحسنعلی، بررسی پیرامون سهام جایزه وتجزیه سهام در بورس اوراق بهادار تهران، پایان نامه دکترا 1372
8- جنابی، سلیمانی، بررسی ارتباط بین تغییرات اقلام صورت جریانات نقدی با تغییرات بازده سهام در شرکت بورس اوراق بهادار تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه بروجرد، به راهنمایی حسن جنابی
9- خاکی، غلامرضا، 1382، روش تحقیق در مدیریت، انتشارات علمی دانشگاه آزاد اسلامی، چاپ دوم
10- دستگیر، محسن، 81، مبانی مدیریت مالی، نوپردازان، چاپ اول
11- راعی، تلنگی، رضا واحمد، مدیریت سرمایه‌گذاری پیشرفته، وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی، چاپ اول، جلد دوم، انتشارات سمت
12- رضا زاده، جواد، تغییرات قیمت سهام سود وریسک پیرامون تاریخ عرضه سهام جدید،پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه تربیت مدرس 1374
13- سی ون هورن،جیمز،پاییز1371،مدیریت مالی، محسن دستگیر،نشر علوم دانشگاهی، چاپ دوم
14- شاکری طاهر، حسین، بررسی میزان توجیه پذیری استفاده از روش افزایش سرمایه جهت تأمین مالی وتاثیر آن بربازده سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهرا ن، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تهران 78
15- شمس، حسام، تاثیر افزایش سرمایه بر بازده سهام شرکتهای پذیرفته در بورس اوراق بهادار تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تهران، 75
16- عباسی، ابراهیم، گفتار سهام جایزه وتأثیر آن برقیمت سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران،پایان نامه کارشناسی ارشد، 1370، دانشگاه تهران
17- عباسی، ابراهیم، تجزیه سهام وشواهدی بر علیه آن، تحقیقات مالی، سال سوم، شماره 11و12 ؛تابستان وپاییز 1375
18- عبده تبریزی، دموری، حسین وداریوش، شناسایی عوامل موثر بر بازده بلندمدت سهام جدیداَ پذیرفته شده دربورس اوراق بهادار، تحقیقات مالی، 1382، شماره 15
19- علا،عین ا...، سال 1374 چاپ اول، مبانی مدیریت مالی، انتشارات دانشکده اموراقتصادی، جلد دوم
20- فرهادزاده، عبدا...،چرا شرکت‌ها سهام جایزه منتشر می‌کنند،تحقیقات مالی،سال اول، شماره 4پاییز 1373
21- فرانک کی. رایلی/کیت سی. براون،1386، تجزیه‌وتحلیل سرمایه‌گذاری ومدیریت سبد اوراق بهادار، بیدگلی،هیبتی، رودپشتی، غلامرضا،فرشاد،فریدون،، انتشارات پژوهشکده امور اقتصادی، چاپ دوم
22- قلی پور، علی، بررسی تأثیر سیاستهای تقسیم سود وتوزیع سهام جایزه بر ارزش سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار، تحقیقات مالی، زمستان 1374، شماره 9و10
23- کاردان، بهزاد، افزایش سرمایه وتاثیر آن بر نرخ بازده شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران 75
24- محمدیان، مسلم، بررسی نقش سهام جایزه وتاثیر آن بر گسترش مالکیت در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، 78
25- Baker.h&a.philips,1993 ,why companies issue stock dividends,financial prac tice & education.pp-29-37
26- Brennan and copeland,”A model of stock split behavior theory and evdence”. Working paper,anderson graduate school of management,ucla, april1987
27- Fama,fisher.jonson and roll. The adjustment of stock prices to new formation. Nternational economic re[view].1969
28- Grinblatt.m,r.w,masulis & sh. Titman.1984,the valuation effects of stock splits & stock dividends journal of finandicl economics,volume 13,issue4
29- Lo ughran,T&R.Ritter,1995”The new issues puzzle,journal of finance,volume 5,issu1
30- Spies,k &a. ffleck 1995,underperformance in long- run stock return following seasoned equity offering, journal of financial economics volume 38 ,issue 3
31- signaling managerial optimism through stock dividends and stock spilits: A reexamination of the retaind earning hy pothesisdean Crawford- dianar.franz-gerald j.lob march 2001
32- www.irbours.com