پیشینهٔ تبلیغات تجاری در ایران-قسمت اول

در این مطلب به بررسی اجمالی تبلیغات تجاری در ایران از ابتدا تا سال 1327 می‌پردازیم. کارشناسان معتقدند که تبلیغات تجاری بصورت حرفه‌ای از سال 1325 در ایران شروع شد. اصولاً این دوره را دوره شروع تبلیغات تجاری در همه دنیا می‌دانند.
برخی از صاحبنظران نخستین وسایل آگهی رسانی در ایران را نصب تابلو و جارچی‌‌ها بیان کرده‌اند و معتقدند استفاده از آگهی به ادوار باستانی بازمی‌گردد. پیشینه آگهی در تاریخ معاصر، نخست به صورت دیوارکوب و درج در نشریه‌‌ها باب شد و سپس رواج پیدا کرد. دکتر محمدیان پیشینه آگهی در مطبوعات ایران را عهد ناصرالدین شاه قاجار می‌داند. بر این اساس نخستین آگهی که در مطبوعات عهد ناصری درج شد، به سفارش یک تاجر فرنگی به نام "موسیو روجیاری" است که در شماره ششم روزنامه وقایع‌اتفاقیه مندرج است. غیر از روزنامه‌‌ها و مجلات که تعداد آن‌ها در این دوره به طرز روزافزون بالا می‌رفت، سینما‌ها نیز از وسایلی بودند که باب قبول آگهی‌‌‌های بازرگانی را زودتر از وسایل دیگر باز کردند. به همین جهت یکی از قدیمی‌ترین مؤسسات تبلیغاتی که توسط آقای معزی تاسیس گردید و بعداً آقای حمزه نعمتی آن را ادامه داد، کار خود را به نام کانون آگهی زیبا از تهیه و نمایش اسلاید (شیشه سینمایی) آغاز نمود.

آقای عباس دررودی در شماره 24 مجله پیام فردا سیر تحولات تبلیغات تجاری در ایران را مورد بررسی قرار داده‌اندکه در بخشی از این مطلب آمده است:
از سال 1325 خورشیدی به بعد، گه‌گاه طرح‌‌‌های جالب آگهی روزنامه‌‌ها و مجلات چاپ می‌شد. این طرح‌‌ها از طریق مؤسسات اروپایی و آمریکایی به دست شرکت‌‌های بازرگانی واردکننده کالا‌‌های خارجی در ایران می‌رسید و در ایران فقط متن آن‌ها به فارسی برگردانیده می‌شد و در روزنامه‌‌ها چاپ می‌گردید. این قبیل کار‌‌های تبلیغاتی را افرادی انجام می‌دادند که هنوز دفتری به نام مؤسسه تبلیغاتی نداشتند و در این زمان این قبیل فعالیت‌‌های تبلیغاتی را ضمن حرفه خبرنگاری و روزنامه نویسی خود انجام می‌دادند، یکی از معروف‌ترین این افراد آقای اسحاق فنزی بود که بعداً یک دفتر تبیلغاتی به نام آژانس “‌هاواس” تأسیس کرد. این دفتر بعد‌ها به مؤسسه تبلیغاتی “فنزی” تغییر نام داد.

تا سال 1327 تعداد مؤسسات تبلیغاتی شناخته شده جمعاً 5 مؤسسه بود که به نام‌‌های مؤسسه تبلیغاتی زیبا،‌‌هاواس (فنزی)، شرقی، ستاره و بالاخره مؤسسه “وگا” فعالیت می‌کردند. می‌توان گفت فعالیت‌‌های تبلیغاتی در ایران را این 5 مؤسسه به تدریج پایه‌گذاری کردند. یکی دیگر از سازمان‌‌‌های اولیه تبلیغات تجاری مؤسسه موسوم به "م. شریفی" بود که از خیابان فردوسی کار خود را آغاز نمود. آقای شریفی در سرنامه خود جمله معروف "مارک تواین" را نقل کرده بود که می‌گوید: “کالای معرفی نشده همچون قاطر است که نه به سلف خود می‌تواند افتخار کند و نه به خلف خود”. همچنین این سازمان تبلیغاتی اولین سازمانی است که در سرنامه خود امور و خدماتی را که متقبل و عهده‌دار می‌گردیده را ذکر نموده است.